Dementie

Wat is dementie?

Dementie is een verzamelnaam voor aandoeningen die de hersenen aantasten. Dementie ontstaat door hersenbeschadigingen als gevolg van (hersen)ziekten.

Kenmerken dementie

Dementie kenmerkt zich door toenemende achteruitgang van de hersenvermogens, en daardoor van het dagelijks functioneren. Ook kan dementie leiden tot gedragsverandering en persoonlijkheidsverandering. Sommige patiënten gaan heel snel achteruit, andere heel geleidelijk.

Wie krijgen dementie?

Dementie is een ouderdomsziekte, maar komt ook op jongere leeftijd voor (‘jong dementerenden’). Vrouwen hebben een grotere kans op dementie dan mannen.

Is dementie te genezen?

Dementie is (nog) niet te genezen. Wel kan het dementieproces soms tijdelijk worden vertraagd of gestopt door medicijnen.

Symptomen van dementie

Bij dementie kunnen de hersenen binnenkomende informatie niet goed meer verwerken. Dit leidt tot achteruitgang op allerlei gebieden. Mensen met dementie worden uiteindelijk volledig afhankelijk van anderen.

De volgende symptomen komen veel voor bij dementie:

• Verwardheid en geheugenverlies
  Zoals vergeetachtigheid, verlies van tijdsbesef en plaatsbesef, spullen kwijtraken.
  
  
• Problemen met dagelijkse handelingen, bijvoorbeeld met:
  • eten klaarmaken, aankleden, voorwerpen herkennen
  • logisch denken, plannen en uitvoeren
  • keuzes maken en situaties beoordelen 
• Problemen met taal, concentratie, informatieverwerking en zien.
  Zowel zelf praten als gesprekken volgen wordt een probleem. Het zien wordt lastiger doordat uw hersenen de informatie van uw ogen niet goed meer kunnen verwerken. 
  
  
• Een somber of depressief gevoel 
  
  
• Lusteloos of juist onrustig zijn
  Bijvoorbeeld voortdurend rondlopen en slecht slapen. 
  
  
• Verandering van persoonlijkheid en gedrag 
  Veel dementerenden krijgen karaktertrekken die ze eerst niet hadden, en omgekeerd. Ook hun gedrag verandert vaak. Verder kan hun humeur zomaar omslaan. Veel trekken zich terug uit het sociale leven.
  
  
• Hallucinaties en wanen 
  Een hallucinatie is iets zien, horen, ruiken, proeven of voelen dat er niet is.
  Wanen zijn gedachten die niet overeenstemmen met de werkelijkheid. Bijvoorbeeld: denken dat een overledene nog leeft. 

Oorzaken van dementie

Dementie is een ouderdomsziekte. Bij mensen jonger dan 65 jaar komt dementie nauwelijks voor. Hoe ouder u wordt, hoe groter uw kans op dementie – vooral voor vrouwen.

Bepaalde ziekten en aandoeningen kunnen uw risico op dementie verhogen, zoals diabetes en hoge bloeddruk. Meestal is dementie niet erfelijk. Bij jong dementerenden (vaak al voor het 50ste jaar)  is de kans groter dat genetische erfelijkheid meespeelt. 

Dementie veroorzaakt hersenbeschadiging 

Bij dementie gaan de hersencellen en/of de verbindingen daartussen kapot. Er zijn ruim vijftig ziekten die dementie veroorzaken. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende dementievorm.

De oorzaak: aangetaste zenuwcelverbindingen door verstoorde eiwitafbraak in de hersenen. Daarna komen vasculaire dementie (door beroerte of herseninfarct), frontotemporale dementie (FTD, beschadigde voorste hersendelen) en Lewy body dementie (verstoorde verbinding tussen de zenuwcellen) het meest voor.

Dementie veroorzaakt verzwakking

Hoe meer de dementie toeneemt, hoe meer de hersenfuncties beschadigd raken. Sommige dementiepatiënten gaan hierdoor heel snel achteruit. Andere kunnen soms nog jarenlang redelijk functioneren. Welke hersenfuncties precies achteruitgaan, is afhankelijk van de ziekte die de dementie veroorzaakt.

Uiteindelijk raken mensen ernstig verzwakt door de gevolgen van dementie. Veel dementerenden overlijden bijvoorbeeld aan een longontsteking of slikprobleem. In Nederland is dementie een van de meest voorkomende doodsoorzaken.

Dementie voorkomen

Het is niet bekend hoe dementie kan worden voorkomen. Wel lijkt een ongezonde leefstijl vaker te leiden tot dementie. Om uw risico op dementie te verkleinen zijn de volgende zaken belangrijk.

• Beweeg voldoende.
  Lichaamsbeweging is goed voor uw lichaam en uw geest. Mensen die veel bewegen verkleinen hun kans op dementie, zo blijkt uit onderzoek. 
  
  
• Eet regelmatig en gezond.
  Een ongezond gewicht geeft een grotere kans op dementie. 
  
  
• Werk aan uw gezondheid.
  Aandoeningen als hoge bloeddruk en diabetes vergroten uw risico op dementie.
  
  
• Stop met roken.
  Als u rookt, is uw risico op dementie veel groter. Stoppen met roken verkleint uw risico. Ook als u pas op latere leeftijd stopt.
  
  
• Activeer uw hersenen.
  Als u uw hersenen actief houdt, lijkt uw risico op dementie kleiner te zijn. Nieuwe dingen leren, uitdagende hobby’s (zoals een muziekinstrument bespelen, schaken, bridge) en museumbezoek dagen uw hersenen uit.
  
  Bekijk ook: alles over een gezonde leefstijl.

Dementie behandelen

Uw huisarts, neuroloog of geriater (ouderenspecialist) kan vaststellen of u dementie heeft. Als dit zo is, zal uw leven ingrijpend veranderen. Het kan moeilijk zijn om hiermee om te gaan. De volgende zaken kunnen steunend zijn.

• Vertel uw omgeving dat u dementie heeft. Dan kunnen zij u beter begrijpen en helpen.
  
  
• Regel belangrijke zaken nu u dit nog kunt. Bijvoorbeeld juridische, medische en financiële zaken. Het is ook verstandig om alvast een machtiging of wilsverklaring op te stellen. Meer informatie hierover vindt u bijvoorbeeld op www.dementie.nl (kijk bij thema’s als financiën, wilsbekwaamheid en zorgbeslissingen).
  
  
• Zorg voor een vertrouwde woonomgeving. Laat de inrichting (zo veel mogelijk) hetzelfde. Gebruik bij voorkeur geen gas, maar een elektrische kookplaat die vanzelf afslaat. Dat is veiliger.
  
  
• Vraag tijdig hulp.
  
  
• Als u op enig moment niet meer thuis zou kunnen wonen, kan een casemanager dementie u helpen bij het vinden van een passende woonvorm. Kijk voor meer informatie bijvoorbeeld op www.dementie.nl.

Let op: Wordt uw dementie ineens erger? Ga dan naar uw huisarts. De kans is groot dat u een ontsteking heeft, bijvoorbeeld een blaasontsteking.

Welke medicijnen bij dementie?